มหาว่านยาสักล้านนา  มีความเชื่ออย่างฝังแน่นมาตั้งแต่ครั้งโบราณกาลว่าท่านมีตัวตนจริงแน่นอน และรู้กันดีในเบื้องต้นว่า ท่านเป็นดวงวิญาณที่มีบุญและอยู่สูงกว่าภพของมนุษย์ โดยที่ในอดีตท่านเป็นคนหรือสัตว์ ที่ได้สร้างความดีในช่วงที่ยังมีชีวิตอยู่มากพอ เมื่อสิ้นอายุขัยก็จะไปเกิดในภพภูมิที่ดี เสวยบุญที่ทำมาและการเกี่ยวข้องของมนุษย์กับเทวดา ในพระพุทธศาสนาได้ชี้แนวทางแห่งความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเทวดา ด้วยการวางท่าทีแห่งเมตตา มีไมตรีจิต อยู่ร่วมกันฉันมิตร เคารพนับถือซึ่งกันและกัน ในฐานะที่เป็นเพื่อนร่วมเกิด แก่ เจ็บ ตาย และเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏฏ์ มหาว่านยากสักเป็นทั้งเครื่องรางและว่านยา ชึ่งมีถิ่นกำเนิดในประเทศพม่า มหาว่านยาสัก เเต่ละสำนัก ต่างตำรับเฉพาะตนไม่ค่อยมีใครยอมเปิดเผยสูตร มหาว่านยาสัก จะมีรูป ปั่นเป็น เช่น พระพุทธ ยักษ์ หนุมาร เเละ ปุริศาสตร์กินผี หรืออื่นๆ ส่วนมากจะปิดทอง มีหลายขนาด ใหญ่เล็ก การใช้งานคือ จะเจาะเนื้อผงยาจากใต้ฐานผสมหมึกสักหรือหมึกวาดหรือเขียนอักขระยันต์ บางอย่างผสมน้ำดื่มได้ เป็นยาสำคัญ มหาว่านยาสัก มีฤทธีเฉพาะตัว คุ้มครองบ้านเรือนให้อยู่เย็นเป็นสุข ดับภัยทุกข์ทั้งมวล ช่วยให้ค้าง่ายขายคล่อง
รูปยักษ์รูปลิง สักหัว สักตัว ป้องกันอาวุธ ประเภทข่ามขลังหนังเหนียว รูปเจดีย์ หรือกรวยคว่ำ ใช้ผสมหมึกสัก 12 ขวัญ สักเพื่อให้สิ่งร้ายออกจากตัว เช่น สักให้คนไม่ดี ขี้เหล้าขี้ยา ขี้โกง สักคนบ้า ให้กลายเป็นคนดี ขณะเดียวกันก็กันสิ่งร้าย ไม่ให้ย้อนเข้าตัว
ชนิดนี้ใช้ได้ทั้งกินทั้งสัก คือฝนหรือแคะผสมน้ำดื่ม แก้โรคที่รักษาอย่างอื่นแล้วไม่หาย รูปผู้หญิง รูปอย่างอีเป๋อพ่องัด (ไทใหญ่เรียกไอ้ยี่อี่อ่าม) ใช้ผสมชาด สักเพื่อให้เกิดเสน่หาในตัว
ก่อนสักหมอครูจะขอคำสัญญาจากผู้จะสักว่า ให้ใช้ในทางที่ถูกต้องนะ อย่าผิดลูกเขาเมียใคร หรือขืนใจกระทำชำเรา จะทำให้เป็นบ้า ไม่วุฒิจำเริญ ความงาม ความสุนทรียะของตุ๊กตาว่านยา เป็นเครื่องรางน่าสะสมยิ่ง 

ขอขอบคุณข้อมูล จาก อ.วิลักษณ์ ศรีป่าซาง ด้วยครับผม