มีดเมืองแพร่
วิลักษณ์ ศรีป่าซาง/เรื่องและภาพ
ดนัย ศิริกาญจนากุล/ดูแลตัวอักษร

มีด คนยองเรียก พร้า มีดน้อย คือพร้าน้อย ส่วนมากจะปลายแหลม มีด เป็นภาษาของคนปากลาวไทยวน ดังนั้น หากคนยองเรียกมีดเมื่อใด แสดงว่าต้องมนต์ คำคนต่างถิ่นแล้ว

มีดน้อย พร้าน้อย อย่างเมือง ๆ ดูจะหายาก แปลกใจคือเราพบมีดหลูบงามากกว่า หรืออย่างมีดเจ้าชายทรงกระบอก ซึ่งน่าจะเป็นของชนเผ่าหรือไทใหญ่ไทลื้อ ด้วยว่าลวดลายรูปทรง ทำให้ต้องตีความเป็นเช่นนั้น

ก็เห็นมีแต่มีดจากเมืองแพร่เท่านั้น ที่เป็นมีดอย่างเมือง ๆ คนนำมาขาย หรือแหล่งที่พบ ก็ว่ามาจากเมืองแพร่ เราจึงให้ชื่อตามคำเล่า ส่วนใครพบที่แหล่งอื่น เรียกอย่างอื่นก็บอกกันเน้อ

พบที่แพร่ บ้านสล่าช่างอยู่แพร่ หรือแหล่งผลิตอยู่แถวนั้น หรือคนหาของเป็นคนเมืองแพร่ หลายเหตุผล

มีดเมืองแพร่คงอัตลักษณ์ปรากฎซ้ำให้เห็นบ่อย รูปร่างลักษณะตามรูปประกอบนี่แหละ ใบเป็นปลายว้ายมากกว่าหัวโหนกปลายเหลี้ยม (ยองออกเสียง ปลายแซว) อย่างมีดซุย (ซุยแปลว่าแทง หรือผลัก) ส่วนเสน่ห์อยู่ที่ซ่นด้าม กับส่วนที่ติดกับปากฝัก (อันนี้เรียกว่าจะใดนะ)

และดูเหมือนส่วนเขาดังว่า จะมีรอยหนูแทะ หาที่สมบูรณ์พูนสุขจริง ๆ นั้นยาก ปลอกหวายละเอียด ฝักไม้สักคาดหวายเป็นช่วง หรืออิสระ แล้วแต่สล่าจะรังสรรค์

มีดเมืองแพร่ใช้งานได้ถนัด ปาด เฉือน ตัด ฟัน หรือลาบ ได้ทั้งนั้น ซึ่งต่างกับมีดหลูบด้ามงา หรือทรงกระบอก ดูจะถนัดที่ความเท่ มากกว่าใช้งาน หรืออาจใช้ได้แต่ไม่อยากใช้ เพราะเสียดาย

ความที่มีดเมืองแพร่ ดูธรรมดา ไม่ใคร่มีนิยมสะสม ทั้งที่หายากกว่ามีดหลูบเงินด้ามงา เราเองชอบนักหนา ด้วยว่า พอเห็นก็นึกถึงเรื่องเก่าเรื่องหลัง นั่งหลังควายข้ามทุ่ง ด้วยพ่ออุ๊ย 
ปัน “พร้าน้อย” เล่มหนึ่งให้เป็นค่าเอาควายออกเลี้ยง ช่วงปิดเทอม

ด้วยอาจิณ เป็นคนชนบทก็เป็นได้จึงรักใคร่ เห็นมีดอย่างนี้แล้วคิดลึกถึงอดีตทันใด ใครมีมีดเมืองแพร่ เอามาอวดงามให้ชมบ้างนะ วิงวอน.